Neuroprzekaźniki

Do najpowszechniej znanych neurotransmiterów należą dopamina, serotonina, GABA i acetylocholina – działają one w różnych obszarach układu nerwowego i pobudzają różne receptory, więc ich wydzielenie objawia się na różne sposoby. Stężenia neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej są regulowane dość precyzyjnie, ale mechanizm ich kontroli jest skomplikowany i można wpłynąć na jego pracę poprzez przyjęcie suplementów diety lub leków nootropowych.
Acetylocholina

Acetylocholina jest estrem choliny i kwasu octowego, powstającym w ciele neuronu. Cholina jest dostarczana do neuronów poprzez transport aktywny z przestrzeni międzykomórkowej, w ciele komórki ulega estryfikacji i częściowo uwalniana do przestrzeni synaptycznej, a częściowo magazynowana w ziarnistościach neuronu.

Acetylocholina wydzielona do przestrzeni synaptycznej jest rozkładana zawsze tylko i wyłącznie na drodze rozpadu enzymatycznego, ale jest to proces bardzo szybki (okres półtrwania wynosi tylko 2 minuty), stąd często próby zwiększenia stężenia acetylocholiny polegają na blokadzie acetylocholinesterazy.

Acetylocholina jest przekaźnikiem powodującym rozluźnienie, stonowanie pobudliwości nerwowej, delikatne uspokojenie, wraz ze wzmocnieniem koncentracji i motywacji. Zwiększone stężenie neuroprzekaźnika powoduje wywołanie szeregu reakcji fizjonomicznych: zwężenie źrenic, zmniejszenie siły skurczu serca i skurcz mięśni gładkich. Zmniejszone stężenie acetylocholiny powoduje przypadki rozkojarzenia, nadmiernej pobudliwości oraz osłabienia funkcji poznawczych.

Z tego powodu dla osób, których celem jest zwiększenie koncentracji, poprawa pamięci długo- i krótkotrwałej powinny w pierwszej kolejności zainteresować się wspomaganiem układu cholinergicznego.

Dopamina

Dopamina, zwana niekiedy hormonem motywacji, należy do grupy katecholamin, a jej działanie jest różne w zależności od podtypu receptora, z którym zwiąże się cząsteczka. Synteza dopaminy zachodzi przede wszystkim w komórkach nerwowych, ale jest to również hormon tkankowy. Szlak metaboliczny dopaminy:

L-Fenyloalanina→ L-Tyrozyna → L-DOPA → Dopamina

W obrębie układu nerwowego odpowiada za utrzymanie koordynacji ruchowej, koncentrację oraz przebieg procesów emocjonalnych i tzw. wyższych czynności psychicznych (poznawczych, kognitywnych). Jest również regulatorem aktywności wydzielniczej podwzgórza. Obniżenie stężenia dopaminy prowadzi do znacznego obniżenia zdolności poznawczych oraz spadku koncentracji. Równocześnie pojawiają się objawy zaburzeń ruchowych o niewielkim początkowo nasileniu. Chroniczny niedobór dopaminy wpływa na zmniejszenie doznań seksualnych, obniżony popęd, utratę motywacji do działania i skraca okres czuwania.

Ponieważ neuronów produkujących dopaminę jest niewiele i są one skupione tylko w kilku miejscach, bardzo często dochodzi do obniżonej podaży neuroprzekaźnika w przestrzeni synaptycznej. Dopamina jest również dość szybko wychwytywana, stąd leczenie jej niedoborów polega przede wszystkim na podaniu prekursorów.

Stymulowanie układu dopaminergicznego pozwala na zwiększenie motywacji, energii, ale również jest przydatne w poprawie zdolności poznawczych.

Serotonina (5-HT)

Serotonina, znana jako hormon szczęścia, jest pochodną L-tryptofanu i powstaje w drodze addycji grupy hydroksylowej (5-HTP) oraz późniejszej dekarboksylacji (5-HT).Jest odpowiedzialna za regulację cyklu dobowego: sen, apetyt i nastrój.

Odpowiednio wysokie stężenie serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym powoduje uspokojenie oraz likwiduje objawy zmęczenia. Jest to ważny neuroprzekaźnik, którego niedobór – co potwierdzono badaniami klinicznymi – powoduje wystąpienie zaburzeń depresyjnych i powoduje bezsenność. Niedobór serotoniny skojarzony jest ze wzrostem impulsywności oraz problemami ze skupieniem uwagi.

Powszechnie uważa się, że prawidłowy poziom tego przekaźnika jest zaburzany przez przedłużone działanie czynników stresowych. Poza działaniem w obrębie mózgu serotonina odgrywa ważną rolę w procesach kontroli apetytu (obniża łaknienie po przyjęciu węglowodanów i zwiększa po przyjęciu białek), a z tego powodu bywa stosowana w suplementacji diety sportowej. Najpowszechniejsze zaburzenia związane z tym neuroprzekaźnikiem to niewystarczająco intensywna synteza 5-HT oraz przyspieszony wychwyt zwrotny.

Kwas γ-aminomasłowy
Jest to aminokwas niebiałkowy, który jest rozpoznawany prawie przez każdą komórkę nerwową, aczkolwiek receptory dla niego dzielą się na trzy grupy o różnym zakresie występowania.

GABA syntetyzowany jest z kwasu glutaminowego, a katalizatorem tej reakcji jest m.in. witamina B6, magnez i cynk, czyli składniki ZMA. Związek ten uznany jest za podstawowy neuroprzekaźnik o działaniu hamującym: odpowiada za relaksację, zmniejszenie pobudliwości, pozwala osiągnąć spokój i uporać się z rozdraznieniem. Efektem nadmiernego wzrostu stężenia GABA jest ospałość i uczucie ciągłego zmęczenia, natomiast przy niedoborach pojawia się rozkojarzenie, „zespół niespokojnych nóg” i nadpobudliwość ruchowa.

Podobnie jak przy acetylocholinie, prekursory GABA są bardzo ważne w procesach pamięciowych, ale oprócz tego mają działanie antystresowe.

Temat uważam za wyczerpany. Nazwałbym ABC neuroprzekaźnikow i których powinien wiedzieć każdy użytkownik tego forum. Bardzo dobry artykuł :3